Thursday
2025-01-23
5:48 AM

Welcome Guest
RSS

My site

Main

Registration

Login

Nastavak »

Site menu

Our poll

Statistics

Total online: 9

Guests: 9

Users: 0

Login form

Šta o ikonopoštovanju kaže crkvena istorija?

Ono što bi mogli na samom početku da ustvrdimo kao neospornu činjenicu jeste da u prvovekovnoj apostolskoj Crkvi nije bilo nikakvog ikonoslikarstva, niti se pak znalo za legende o Hristovim nerukotvorenim ikonama, kao i ikonama Bogorodice. Predanjske pripovesti koje nas izveštavaju o tome da su ikone postojale od samoga početka crkvene ere se nalaze u potpunoj oprečnosti sa onim što se može saznati iz pouzdanih istorijskih izvora. Evo šta o ovoj temi govori Sergije Bulgakov u svojoj knjizi:

„Hrišćanska Crkva je od judejstva – kao nešto što se samo po sebi razume i što ima silu zakona – nasledila zabranu religioznih izobraženja i u tom smislu ona se od početka odredila više ikonoborački."^{^[33]}

Ukoliko prihvatimo za istinitu ovu tvrdnju poznatog ruskog bogoslova, onda se svakako postavlja veliko pitanje kako je moguće da se prvovekovna Crkva odredila ikonoborački (dakle bila je nastrojena protiv ikona) ako je svima bilo poznato da je Hristos blagoslovio svoje likove na platnu i ubrusima pred kojima se već vršilo poklonjenje? Takođe, da li je moguće da je Luka slikao ikone (i to ne jednu već nekoliko) i to baš u vreme kada je čitava Crkva posedovala ikonoborački duh? Odgovori na ova pitanja su više nego jasni i očigledni.

Sa druge strane, evo još opširnijih opisa ovog ranocrkvenog perioda, koji će potvrditi raniju Bulgakovljevu izjavu. I sledeći navod potiče iz knjige jednog pravoslavnog autora, ovoga puta vrsnog istoričara:

„Pri kraju prvog perijoda^{^[34]} uđoše u crkvenu upotrebu prvo simvoličke slike, a kašnje i slike, koje predstavljaju sveta lica ili radnje, ali poslednje veoma retko i uz opiranje mnogih, što je prirodno, kad se uzme u obzir, da su mnogi od prvih Hrišćana izišli iz krila judejstva, i kad se zna, da se i u kasnije vreme sve do u V. stoleće pridržavalo starih običaja u ovom pogledu. Španski sinod u Iliberisu ili Elviri (306.) dekretirao je, da na zidovima hramova ne sme biti slika, i u crkvenom istoriku Jevseviju (umro oko 340.) episkopu Kesarije Palestinske, savremeniku spomenutoga sinoda, sretamo čoveka, koji religijozne slike smatra neznabožačkim običajem. (futnota: Konstancija, sestra Konstantina Velikog, pita Jevsevija za sliku Isusovu, i on odgovara, da su religijozne slike neznabožački običaj. U svojoj crkvenoj istoriji govori Jevsevije o nekoj statui Hristovoj u Kesariji Filipovoj, koju je podigla tamo kao u svom rodnom gradu žena, koju je Hristos izlečio od tečenja krvi; ali veli, da je to samo kaža (tj. legenda; prim. I. S.) a ako je kaža osnovana, onda je ta žena bila svakako neznaboškinja.) Ali iz rečenoga se vidi, da je taj običaj tada već počeo otimati maha, i pri kraju IV. stoleća beše već prilično raširen, iako je još uvek bilo takvih, koji su ili sasvim osuđivali upotrebu religijoznih slika, ikona, ili su držali taj običaj za opasan. Među najodlučnije protivnike religijoznih slika, ikona, spada još pri kraju IV. stoleća crkveni otac Epifanije (umro 403.), koji je takođe iz Palestine i uz to po kasnijim vestima rodom Judej, i koji je umro kao mitropolit u Salamisu ili Konstanciji na Kipru. Ovaj je u svojoj apatiji prema ikonama išao tako daleko, da je na jednom svom putu jednu ikonu na platnu, koju je našao na vratima jedne crkve, skinuo i raskidao u parčad i dao crkvenom poslužitelju, da umota u nju mrtvaca. Ali u V. i VI. stoleću upotreba ikona nalazila je sve više prijatelja i postala je općenitom, izuzev nestorijevsku crkvu, koja je u tom htela ostati pri starom, te i u ovoj stvari digla opoziciju. Šta više na Istoku pri kraju drugog perijoda^{^[35]} beše već i poštovanja ikona, jer se onim licima, koja ikone predstavljahu, ukazivahu počasti poklonima, poljupcima, kađenjem, paljenjem sveća i.t.d. (...) I na Istoku su ikone isprva takođe bile samo religijozni spomenici i sredstva za religijoznu pouku, i tek kašnje je putem sasvim prirodnog razvitka došlo do poštovanja ikona, odnosno lica, koja ikona predstavlja."^{^[36]}

Ono što bih želeo da učinimo sa upravo navedenim tekstom jeste da ga sažmemo u nekoliko glavnih tačaka. Kada to uradimo, zaključak koji će nam se sasvim prirodno nametnuti glasiće ovako:

a) Na samom početku hrišćanske ere, za vreme apostola i njihovih naslednika (u prvom veku n.e.) u Crkvi nije bilo izrađivanja bilo kakvih religioznih slika.

b) Prve religiozne slike, koje su imale isključivo simbolički ilustrativni značaj, počele su da se uvode tek krajem „prvog perijoda" tj. najverovatnije u III veku posle Hrista.^{^[37]} Služile su jedino za religioznu pouku (poput fresaka, savremenih umetničkih dela, ilustrovanih izdanja Svetih pisama i slikovnica sa biblijskom tematikom).

v) Uvođenje drugih slika (izobraženja „svetitelja" i sl.) nailazilo je, u početku, na veliko protivljenje mnogih crkvenih autoriteta.

g) Neki od velikih protivnika ikonoslikarstva i ikonopoštovanja bili su i poznati istoričar rane Crkve, episkop Kesarije palestinske Jevsevije (Euzebije) i mitropolit Epifanije.

d) Čak je i jedan lokalni crkveni sabor (u Elviri 306. god. posle Hrista; dakle još za vreme Dioklecijanovog proganjanja hrišćana) doneo odluku o zabrani unutrašnjeg oslikavanja crkvenih hramova.^{^[38]}

đ) U V i VI veku posle Hrista ikonoslikarstvo je počelo da dobija sve više pristalica, tako da se tek krajem „drugog perijoda" tj. krajem VI početkom VII veka javlja i ikonopoštovanje (koje podrazumeva i ukazivanje poštovanja na ikonama izobraženim osobama u vidu celivanja, kađenja i paljenja sveća).

e) Poštovanje ikona kakvo danas nalazimo u Pravoslavlju, razvilo se postepeno tokom više vekova od nastanka prvobitnih likovnih simboličkih slika tj. predstava u obliku vinove loze, ribe, goluba i sl. i nipošto nije bilo deo religiozne prakse vernika iz prvih vekova hrišćanstva.

Već smo ranije utvrdili da ikonoslikarstvo i ikonopoštovanje svoje izvorište nalaze u grčkoj religioznoj i filozofskoj misli. To potvrđuje Jevsevije Popović još jednim svojim tekstom, u okviru kazivanja o spoljašnjem i unutrašnjem izgledu liturgijskih (tj. bogoslužbenih) mesta:

„Ikona isprva nije bilo^{^[39]}, jer su Judeji perhorescirali religijozne slike; ali malo po malo po gde gde obzirom na jevanđeosku slobodu dozvoliše sebi upotrebljavanje isprva samo simvoličkih slika; (...) Naposletku je neznabožačka naklonost slikama sasvim nadvladala judejsko perhoresciranje slika, te kašnje nalazimo i istorijskih slika; tako Isusa kao dete na materinim rukama^{^[40]} (...) Ali većina crkvenih učitelja nije odobravala religijozne slike (ikone) ni pri kraju ovog perijoda; sinod u Iliberisu (Iliberis, Elvira) u Španiji g. 306. zabranjuje takve slike na zidovima crkava, i neki crkveni učitelji, među kojima crkveni istorik Jevsevije (umro oko 340.), mlađi savremenik pomenutog sinoda, nazivaju ih direktno neznabožačkim običajima, za kojim Hrišćani ne treba da se povode."^{^[41]}

Kada sve ovo znamo, bilo bi dobro da se za kratko pozabavimo i svetopredanjskom pripovešću o nerukotvorenoj ikoni koju je, navodno, sam Hristos načinio i poslao obolelom edeskom caru Avgaru. Sveto predanje kaže da je Hristos ovu ikonu načinio i za celivanje poslao još u vreme pre svoje smrti i vaskrsenja, tj. u vreme koje opisuju sva četvorica evanđelista. Naravno, kao što se dalo i pretpostaviti, niko od apostola nigde u Novom zavetu nije spomenuo ovaj događaj. Šta više, njegovo odigravanje je i posve neverovatno – a iz razloga što je prva Crkva, upravo u skladu sa izjavom Sergija Bulgakova koju sam ranije izneo, bila odlučno protiv sačinjavanja bilo kakvih likovnih predstava ili statua pred kojima bi se trebalo klanjati ili koje je trebalo celivati (što su bile uobičajene radnje u okviru mnogobožačkih idolopokloničkih kultova). Da li je moguće i zamisliti da bi Gospod Isus Hristos, večni Sin večitog Boga Oca, koji je uvek i u svemu za vreme svoje ovozemaljske misije bio poslušan Njegovoj svetoj volji, mogao da - načinivši ikonu – podrži i ohrabri vršenje paganskih idolopokloničkih rituala „obučenih" u ruho hrišćanstva? I, uopšte, ima li bilo kakvih istorijskih dokaza da je u vreme Hristovog hodanja zemljom postojalo hrišćansko carstvo Edesa, sa bogobojaznim carom Avgarom na njegovom čelu? U narednih nekoliko rečenica pomenuću ono što nam o ovoj temi govori crkvena istorija.

Predanjsko kazivanje o prvom hrišćanskom caru Avgaru i njegovom navodnom dopisivanju sa Isusom Hristom potiče iz „Crkvene istorije" poznatog istoričara rane Crkve, episkopa Jevsevija (Euzebija) iz Kesarije (Cezareje), koji je živeo u IV veku posle Hrista. Međutim, iako je ovaj crkveni istoričar možda i poverovao da su neke od legendi koje su doprle do njega tačne, te da je bila istina da je još u vreme Isusa Hrista postojalo carstvo kojim je upravljao prvi hrišćanski vladar u istoriji sveta (te da je on, najverovatnije iz svoje neznabožačke navike, poslao slikara da na platnu oslika Hristov lik), istorijske činjenice govore drugačije. Iako je, doduše, istina da je Edesa (koja je bila glavni grad malog nezavisnog carstva Osroena, i nalazila se u blizini gornjeg toka reke Eufrat) zaista bila prvo hrišćansko carstvo, ono ipak nije bilo uspostavljeno u prvoj polovini prvog veka nove ere (tj. za vreme ovozemaljskog života Gospoda Isusa Hrista), nego tek u drugoj polovini drugog veka. Naime, pronađeni novčići sa likom prvog hrišćanskog cara, Avgara VIII, koji se danas čuvaju u britanskom muzeju, potiču iz perioda između 180-192. godine posle Hrista, i sadrže na sebi znak krsta, tj. znak koji nikako nije mogao da se koristi kao hrišćanski simbol pre Gospodnjeg raspeća (iako to, zapravo, nije bio slučaj ni čitav vek i po posle tog događaja). No, pošto je i u vreme Gospoda Hrista edeskim carstvom, pretpostavlja se, vladala osoba po imenu Avgar (što je očigledno bilo ime po kojem je bila poznata čitava dinastija, poput Iroda – pomenutih u Novom zavetu (Iroda Velikog, potom Antipe i Agripe)), to je kasnije bilo veoma lako osmisliti legendu i o njegovom preobraćenju, i tako postajanje Edese prvim hrišćanskim carstvom premestiti oko 150 godina unazad u prošlost (proglašavajući i izjednačujući Avgara VIII sa kraja II veka sa onim koji je živeo na početku I). Uostalom, i sama Biblija svedoči da u prvom veku nove ere nije bilo nijednog zemaljskog vladara koji je poverovao u gospodstvo Isusa Hrista i bio spasen kroz njegovu iskupiteljsku žrtvu. Nadahnut Duhom sveznajućega Boga, apostol Pavle je zapisao:

„Mudrost pak govorimo među savršenima, ali ne mudrost ovoga sveta, niti vladara ovoga sveta koji propadaju, nego govorimo Božiju mudrost u tajni, skrivenu mudrost, koju je Bog pre svih vekova predodredio za našu slavu, koju nijedan od vladara ovoga sveta nije upoznao; jer da su je upoznali, ne bi raspeli Gospoda slave."^{^[42]}

Ispredanja legendi u periodu nakon smrti apostola, a pogotovo od vremena Konstantina pa na dalje, nije bilo malo, o čemu smo se osvedočili i na primerima iz „Crkvene istorije" Jevsevija Popovića spomenutim u nekim od ranijih poglavlja. Uostalom, nelogičnost u navodnim događajima u čiju nas istinitost uverava pravoslavno predanje uviđamo i u spomenutoj ideji da se „lice Gospoda Isusa (sačuvaj Bože!) svakog trenutka menjalo" – kao da nije imao stvarno već neko imaginarno telo, kao i praksi koja se u Novom zavetu nikako ne može da poveže sa Gospodnjom službom, a to je slanje „nerukotvorenih ikona" nekome za isceljenje. Naime, Novi zavet ističe da je Isus mogao da isceli bolesnike i na daljinu ali ne uz pomoć čudotvornih ikona, već svojom silnom rečju. Primer toga nalazimo npr. u Lk. 7:1-10, gde između ostalog čitamo i o isceljenju kapetanovog sluge:

„A kad već nije bio daleko od kuće, posla kapetan prijatelje poručujući mu: Gospode, ne trudi se; jer nisam dostojan da uđeš pod moj krov. Zato ni sebe nisam smatrao dostojnim da ti priđem. Nego reci samo jednu reč pa će biti izlečen moj sluga. (...) Čuvši to Isus se zadivi, pa se okrenu narodu koji je išao za njim, te reče: kažem vam, toliku veru nisam našao ni u Izrailju. I kad su se izaslanici vratili kući, nađoše slugu zdrava." (st. 6-7, 9-10).

Uostalom, kao što sam maločas istakao, i samo predanje o razmeni pisama između Avgara i Gospoda Hrista, kome se dodaje i slanje ikone ovom vladaru radi njegovog isceljenja (a iz razloga Isusove nemogućnosti da lično otputuje u Edesu zbog svoje „prezauzetosti"), potiče iz dela jednog od velikih crkvenih autoriteta iz IV veka, koji se izrazito protivio sačinjavanju ikona i direktno ih proglašavao neznabožačkim običajima. Stoga, ukoliko je episkop Jevsevije Kesarijski zaista verovao da je ovo predanje koje je zapisao tačno, te da je Gospod Isus zaista bio prvi ikonoslikar, onda nikako nije smeo da se stavi na stranu većine ondašnjih crkvenih vođa koji su se snažno opirali uvođenju ikonoslikarstva i ikonopoštovanja u praksu Hristove Crkve.^{^[43]}

Zaključak

Posle svih ovih saznanja koje pruža rana crkvena istorija, ostaje nam da zaključimo da svetopredanjski izvori ne pružaju pouzdane i istinite podatke o nastanku prvih ikona. Uverili smo se i u to da npr. Jevsevije Popović u svojoj „Opštoj crkvenoj istoriji" uopšte ni ne spominje nerukotvorene Hristove likove i ikone koje je oslikao evanđelista Luka, prosto iz razloga što se njihovom prvovekovnom nastanku suprotstavljaju jasni istorijski dokumenti koji govore o ranohrišćanskom ikonoborstvu. Kao što smo se osvedočili i iz ranijih proučavanja svetog predanja (u poglavlju o Božiću, Uskrsu itd.), ovaj izvor na kojem pravoslavni baziraju svoje verovanje sadrži mnogo „skaski" i legendi koje su u crkvu uvedene vekovima nakon odigravanja određenih događaja. Sasvim je očigledno da su priče o caru Avgaru, Veroniki i ikonoslikaru Luki izmišljene od strane kasnijih ikonofila radi opravdanja njihovog istorijskog postojanja, iako za njih ne postoje nikakva povesna utemeljenja.

Smatram da smo, iako ukratko, ipak dovoljno detaljno sagledali pravoslavno učenje o ikonama i na argumentovan način dokazali da ono nema svoje utemeljenje u Bogom datom otkrivenju kojeg nazivamo Svetim pismom. Stoga proizilazi da su današnji protestantsko-evanđeoski a ne pravoslavni hrišćani u pravu kada tvrde da se pridržavaju ranohrišćanskog apostolskog učenja i religijske prakse koja je obeležila praskozorje nove ere i nastanak novozavetne Crkve.

Naredno poglavlje koje govori o postanku i organizaciji pravoslavnog monasticizma, kao i načinu monaškog života, još jedanput će nas utvrditi u stanovištu da istočno tradicionalno hrišćanstvo ne predstavlja Bogom ustanovljenu novozavetnu Crkvu koja počiva na temeljima Hristovog učenja i apostolskog propovedanja.

^{^[1]} Dositej Obradović, Sabrana dela, str. 594-595.

^{^[2]} Božidar Mijač, Ikona sveta slika, Beograd 1997. str. 9. Naglasak moj.

^{^[3]} Navedeno delo, str. 12, 13. Naglasak moj.

^{^[4]} Sergije Bulgakov, Ikona i ikonopoštovanje, Beograd 1998. str. 76-77. Naglasak moj.

^{^[5]} Navedeno delo, str. 82. Naglasak moj.

^{^[6]} Vidi: navedeno delo str. 84-85.

^{^[7]} Isto, str. 80.

^{^[8]} U skladu sa pravoslavnim učenjem koje glasi da su umrli svetitelji zapravo živi, te da oni mogu posredovati pred Bogom za one koji su još uvek na zemlji, pošto čuju njihove molitve, Istočna crkva veruje u prisutnost svetitelja u svojoj ikoni.

^{^[9]} Ernst Benz, Duh i život Istočne crkve, str. 15-16. Naglasak moj. Protoprezviter Božidar Mijač u svojoj knjizi „Ikona sveta slika" između ostalog kaže: „Slično je sa starozavetnim zabranama ikonopisa, gde se previđa činjenica da su ove zabrane, kao i mnoge druge u Starom zavetu privremenog značenja, upravljene na čuvanje Jevreja od poklonjenja lažnim bogovima, kumirima, a da ne važe za hrišćane koji su Hristovim iskupljenjem oslobođeni idolatrije." str. 68-69. Naglasak moj.

^{^[10]} Lazar Milin, Crkva i sekte, str. 343-345. Naglasak moj.

^{^[11]} Vidi kod: Benz, str. 16.

^{^[12]} Vidi kod: Bulgakov, Ikona i ikonopoštovanje, str. 9.

^{^[13]} 5. Mojsijeva 4:1-2, 12, 15-16. Naglasak moj.

^{^[14]} Bulgakov, Ikona i ikonopoštovanje, str. 6.

^{^[15]} Navedeno delo, str. 8. Naglasak moj.

^{^[16]} Benz, Duh i život Istočne crkve, str. 16. Naglasak moj. Ova izjava pravoslavnog autora dakako dokazuje da ideja o iskazivanju poštovanja svetiteljima posredstvom ikona kao i molitvama pred njima ne može da se pronađe na stranicama Svetog pisma niti može da se potvrdi duhom Hristovog učenja. Sa druge strane shvatamo da je ova ideja prihvaćena iz ideologije koja predstavlja „Stari zavet" za pravoslavno bogoslovlje, a to je grčka filozofija i religija.

^{^[17]} Georgije Florovski; Hrišćanstvo i kultura, Logos Ortodos, Beograd 1995. str. 99, 101. Naglasak moj.

^{^[18]} Vidi kod: Bulgakov, Ikona i ikonopoštovanje str. 97.

^{^[19]} Bulgakov, Ikona i ikonopoštovanje, str. 10. Naglasak moj.

^{^[20]} Ipak, ne žele svi pravoslavni autori da priznaju da starozavetni propisi o izradi heruvimskih likova kao i ostalih simbola ne pružaju potporu ikonopoštovanju koje se praktikuje u okviru Pravoslavlja. Evo na koji način Justin Popović dovodi u vezu Božije zapovesti (koje su određivale način starozavetnog bogosluženja) i vekovnu praksu u pravoslavnim crkvama:

„Molitveno poštovanje svetih ikona je ne samo u saglasnosti sa Božanskim Otkrivenjem nego i proističe iz njega kao svog prvobitnog izvora. (...) Pobožno kađenje pred svetim ikonama zasnovano je na neposrednoj zapovesti Božjoj Aaronu, da namesti zlatni oltar kadioni pred kovčegom zaveta i da svako jutro kadom miomirisnim kadi kovčeg zaveta i heruvime na njemu, kao i zavesu pred kovčegom zaveta na kojoj su bili izvezeni heruvimi. Ujedno sa zapovešću o kađenju Gospod je dao zapovest i o paljenju sveća pred svetim ikonama." Dogmatika Pravoslavne crkve III, Valjevo 2004, str. 686-687.U upravo navedenom citatu iz Dogmatike susreli smo se sa tvrdnjom da je Gospod naredio kađenje i paljenje sveća pred ikonama anđela (heruvima) u šatoru od sastanka. Iako je ova izjava donekle tačna, ona zahteva dodatno objašnjenje. Naime, kao što sam to spomenuo u poglavlju o svetim tajnama (sveta tajna sveštenstva) čitav starozavetni bogoslužbeni sistem je imao značaj simbola duhovne stvarnosti otkrivene u Hristu. Sedmokraki zlatni svećnjak na kome su od večeri do jutra goreli upaljeni žišci (2. Mojs. 25:31, 37) simbolizovao je svetlost koja dolazi od „sedam vatrenih buktinja" koje gore pred Božijim prestolom na nebesima (a koje simbolizuju Svetoga Duha; vidi u: Otk. 1:4; 4:5). Zlatni kadioni žrtvenik, sa koga se podizao dim tamjana pred hramovnom zavesom (2. Mojs. 40:26-27), predstavljao je molitve Božijeg naroda (vidi u: Otk. 8:3-4). U svakom slučaju, upaljeni svećnjak kao i dim tamjana nisu se prinosili od strane sveštenika kao znak poštovanja prema anđeoskim bićima, već prema preuzvišenom Gospodu Bogu (pred kojim serafimi i heruvimi zaklanjaju svoje lice i oči – smatrajući sebe nedostojnim gledanja preuzvišene Božije slave; Isaija 6:1-4).

^{^[21]} Vidi opet: 2. Mojs. 20:5.

^{^[22]} Vidi kod: Bulgakov, str. 10.

^{^[23]} 2. Mojs. 24:20-22. Naglasak moj.

^{^[24]} 3. Mojs. 16:2. Naglasak moj.

^{^[25]} 4. Mojs. 7:89. Naglasak moj.

^{^[26]} 2. Mojs. 40:34-35.

^{^[27]} 1. Carevima 8:5-6, 10-11. Naglasak moj.

^{^[28]} Knj. proroka Isaije 6:1-4.

^{^[29]} O tome šta je zapravo simbolički prestavljao šator od sastanka i služba starozavetnog sveštenstva bilo je više reči u poglavlju „Sedam svetih tajni", u celini: „Sveta tajna sveštenstva".

^{^[30]} Božidar Mijač, Ikona sveta slika, str. 18-19. Naglasak moj.

^{^[31]} Živan M. Marinković, Najbolji vaspitač, str. 65-66. Naglasak moj.

^{^[32]} Ev. po Mateju 5:17-18. Naglasak moj.

^{^[33]} Bulgakov, Ikona i ikonopoštovanje, str. 10. Naglasak moj.

^{^[34]} Jevsevije Popović krajem „prvog perijoda" smatra 312. godinu posle Hrista, kada je prestalo progonstvo nad hrišćanima dolaskom na rimski presto cara Konstantina Velikog.

^{^[35]} Po Jevseviju Popoviću, „drugi perijod" obuhvata vreme od 312. g. n. e do 622. g. n. e.

^{^[36]} Jevsevije Popović, Opšta crkvena istorija, prvi tom, str. 652-653. Naglasak moj.

^{^[37]} Bulgakov o ovim slikama kaže sledeće: „Istorija ikonopoštovanja pruža za ovo rečite ilustracije. Najranija izobraženja (iz rimskih katakombi) imaju bojažljiv i primitivan alegorijsko-simbolički karakter (kotva, jagnje, golub, riba, loza), njima se pridružuju i neka tipična izobraženja na teme Starog i Novog Zaveta (Nojev kovčeg, Danilo, Jona, Mojsije koji izvodi vodu iz stene, dobri pastir koji nosi ovcu, mudre i lude device i slično). Vidi u: Ikona i ikonopoštovanje, str. 11.

^{^[38]} Današnji poštovaoci ikona koji slede odluke tzv. VII vaseljenskog sabora, kazuju da zabrane slikanja ikona donešene na elvirskom saboru nisu bile opštecrkvenog već samo lokalnog karaktera (Mijač: Ikona sveta slika, str. 26) iako je zapravo činjenica da je taj sabor, u to vreme (više od tri veka pre pomenutog Vaseljenskog sabora), bio ogledalo pravog raspoloženja prema ikonama najvećeg broja autoriteta tadašnje vaseljenske crkve (prema podacima koje iznosi Jevsevije Popović) te se stoga, njegove odluke, mogu smatrati opštecrkvenim i vaseljenskim u crkvi na početku IV veka.

^{^[39]} Uporediti ovaj istorijski podatak sa ranije pomenutom izjavom B. Mijača da „Crkva (Pravoslavna) uči da slikanje ikona postoji od samoga početka hrišćanstva".

^{^[40]} O ikonama Bogorodice i malog Isusa na njenim rukama govorili smo u poglavlju „Blažena Marija ili carica nebeska", kao o pojavi koja je nastala tek početkom IV veka pod uticajem kulta Boginje Majke (Ištar-Astarte) i njenog božanskog deteta, iz paganskih kultova.

^{^[41]} Jevsevije Popović, Opšta crkvena istorija, tom prvi, str. 423. Naglasak moj.

^{^[42]} 1. Korinćanima 2:6-8. Naglasak moj.

^{^[43]} Istorijski podaci u vezi cara Avgara i hrišćanskog carstva Edese preuzeti su iz: John Foster, Crkvena povijest 1, str. 82-83; Baptistička teološka škola – ETO, Novi Sad, Koruška 24; bez godine izdavanja, kao i iz: Opšta crkvena istorija, Jevsevije Popović, tom prvi, str. 652-653.

Calendar

Site friends

Create your own site

Copyright MyCorp © 2025
Free website builder — uCoz