UDARNA SNAGA ISTINE - Razlika između Katoličanstva i Pravoslavlja:

Razlika između Katoličanstva i Pravoslavlja:

Pravoslavlje                                          Katoličanstvo

1. Simbol vere
(...koji od Oca ishodi....)                       (...koji od Oca i Sina ishodi...)

2.Papski primat
Papa kao biskup Rima ima primat           Papa je vidljiva glava Crkve i duhovni
po časti                                               naslednik svetog Petra

3.Dogma o nepogrešivosti Pape
Sveti duh rukovodi Crkvom preko         Dogmu o papskoj nepogrešivosti
sabora                                                usvojio je prvi Vatikanski sabor

4.Bogosluženje
Sveta liturgija                                    Misa bez priziva Svetog duha- epikleze

5.Pričest
Krvlju i telom Hristovim                      Pričest hostijom

6.Evharistijski hleb
Kvasni hleb (artos)                            Beskvasni hleb (azima)

7.Krštenje
Sveta tajna krštenja obavlja              Krštenje i miropomazanje (krizmanje)
se sa miropomazanjem                       su odvojeni

8.Brak
Mogućnost crkvenog razvoda            Crkveni brak se ne može razvesti

9.Celibat
Sveštenici se žene                           Celibat i za monahe i za sveštenike

10.Čistilište
Ne priznaju postojanje                    Mesto gde nepokajani grešnici posle
                                                     smrti imaju šansu da se pokaju

Ravenski dokument o kojem pravoslavne crkve tek treba da se izjasne definisao je položaj pape kao prvog među patrijarsima u celom svetu, pozivajući se na položaj rimskog biskupa u prvih hiljadu godina hrišćanske crkve. Međutim, i pored saglasnosti pravoslavnih i katoličkih teologa, ostale su krupne razlike u shvatanjima „povlastica” koje sobom nosi prvenstvo rimskog biskupa u hrišćanskom svetu.

Teolog dr Radomir V. Popović kaže da su između Pravoslavne i Katoličke crkve tokom hiljadu godina razdvojenosti nastale ozbiljne teološke, liturgijske, ali i obredne razlike. Narod te razlike najčešće vidi u tome da se katolici različito krste od pravoslavaca, da sveštenici ne nose bradu i da se ne žene, ili pak da oltari u hramovima nisu obavezno okrenuti prema istoku.

„Postoje suštinske dogmatske razlike koje za sada onemogućavaju jedinstvo Pravoslavne sa Katoličkom crkvom do kojeg je svima stalo. A to su, pre svega, učenje o filiokve, papskom prvenstvu i papskoj nepogrešivosti”, objašnjava ovaj profesor crkvene istorije.

Simvol vere konačno definisan na Drugom vaseljenskom saboru u Carigradu 381. godine, ukratko formulisana hrišćanska vera u Boga kao Svetu trojicu, kod katolika u osmom članu ima dodatak filioque(prevod sa latinskog: i od Sina) koji se odnosi na dogmu o Svetoj trojici. Protojerej-stavrofor Popović ističe da se ova teološka novina o načinu ishođenja Duha svetoga od Boga Oca na zapadu pojavila u 7. veku i da je to najspornije pitanje u pregovorima sa zapadnim hrišćanima.

„Ovo pitanje je bilo predmet ozbiljnih teoloških analiza već u 13. veku na Lionskoj uniji, ali i u 15. veku na saboru u Ferari i Firenci, ali i u kasnijim razgovorima. Rimokatolici tvrde da Crkva ima pravo da objašnjava neka pitanja vere, kao što je bilo na saborima i da filiokve nije ništa drugo do objašnjenje unutar Trojičnog načina postojanja. I među pravoslavnima na istoku bilo je onih koji su pokušavali da opravdaju učenje o filiokve i tu treba spomenuti bivšeg carigradskog patrijarha Jovana Veka koji je u prilog ovom učenju na saboru u Lionu 1274. godine iznosio ozbiljne argumente”, naglašava Popović.

Sledeća prepreka u približavanju dve crkve o kojoj se razgovaralo u Raveni jeste učenje o prvenstvu u hrišćanskoj crkvi. Radomir Popović podseća da se u prvih hiljadu godina hrišćanstva poštovao sistem pentatarhije – pet apostolskih katedri od kojih je rimska bila prva, a slede carigradska, aleksandrijska, antiohijska i jerusalimska.

Učenje o papskom prvenstvu svoj koren nalazi i u kanonskom predanju crkve koja je sledila administrativni poredak tadašnje Rimske imperije. Rimska patrijaršija je duhovno pokrivala celu tadašnju zapadnu Evropu i dobar deo severne Afrike i razumljivo je da se ništa nije moglo u Crkvi događati bez znanja pape.

„Da se na zapadu Evrope dogodio policentrizam istočne crkve danas bismo imali patrijaršije u Londonu, Parizu i u nekim nemačkim gradovima. Ali, očuvano je prvenstvo časti i duhovne vlasti episkopa u Rimu. Kada je istočna crkva bila ugrožena od muhamedanaca, rimski episkopi su pokazivali želju da duhovno pod svoju vlast stave ostatke pravoslavnih patrijaršija iz pentarhije polazeći od toga da je Rim, ne samo duhovni, već i svetski centar. Tako je nastala teorija o papskom prvenstvu koja je naročito posle Velike šizme 1054. obrazlagana i teološki”, objašnjava profesor Bogoslovskog fakulteta.

Treći kamen spoticanja između pravoslavaca i rimokatolika jeste dogma o papskoj nepogrešivosti (infallibilitas) koji je utemeljena na Prvom vatikanskom koncilu od 1869. do 1870. godine. Kako objašnjava Popović, u duhu zapadne piramidalne eklisiologije papa je „Hristov zamenik na zemlji”. Tumačenje da je papa nepogrešiv kada govori u ime Crkve nije prihvaćeno u pravoslavlju.

„Tako obrazložena nepogrešivost je izlišna i ne postoji. Jer iz istorije Crkve znamo da je bilo patrijaraha raskolnika koji su osuđeni, a neki čak posthumno. Drugi vatikanski sabor održan od 1962 do 1965. ograničio je donekle papsku vlast uvođenjem institucije biskupskog saveta”, kaže ovaj teolog.

Iako Pravoslavna i Katolička crkva poštuju iste svetitelje do Velikog raskola i obe imaju sedam svetih tajni, tokom vekova odvojenosti pojavile su se i razlike u načinu služenja liturgije, ali i u načinu obavljanja krštenja. Zapadna liturgija je kraća i uprošćenija, bez mnogo molitvenih činova i ceremonijalnih detalja. „Misa, za razliku od pravoslavne liturgije, podsećanje je na Hristovu iskupiteljsku žrtvu i nema priziva Svetog duha, takozvane epikleze. I, za razliku od pravoslavaca, katolički vernici se ne pričešćuju iz putira, telom i krvlju Hristovom, već hostijom koja je beskvasni hleb”, ističe Radomir Popović objašnjavajući da Rimokatolička crkva smatra da je Hristova Tajna večera bila pashvalna večera, a Jevreji Pesah praznuju na beskvasnom hlebu. Pravoslavna crkva smatra da je Tajna večera bila pre jevrejske Pashe i da je Hristos prelomio običan hleb – artos i blagoslovio čašu.

Crkve se razlikuju i po načinu obavljanja Svete tajne krštenja. Pravoslavci ga obavljaju zajedno sa miropomazanjem. Katolici prvo imaju krštenje, pa posle krizmanje, ali ne pre sedme godine. Takođe, u Pravoslavnoj crkvi dozvoljava se razvod braka čak do tri puta, dok tako nešto ne postoji kod katolika. Jedino je moguće da Crkva brak pod izvesnim uslovima poništi. Razlike postoje i u načinu posta koji je kod katolika znatno blaži, mogu se koristiti i mlečni proizvodi, a pre pričešća dovoljno je ne jesti jedan sat.

Učenje o filiokve, papski primat i dogma o papskoj nepogrešivosti najveće, ali ne i jedine prepreke za ponovno ujedinjenje istočne i zapadne crkve. – Patrijarh Vartolomej Prvi: „Dijalog s katolicima je jedan od naših prioriteta, a put ekumenizma je put bez povratka”

Uprkos tome što su carigradski patrijarh Atenagora i papa Pavle VI još 1965. godine formalno povukli anateme, posledice Velike šizme iz 1054. godine još nisu prevaziđene. Mešovita pravoslavno-katolička teološka komisija decenijama pokušava da dogmatski približi dve crkve. Na 10. skupštini u Raveni u oktobru 2007. usvojen je dokument u 46 tačaka koji su mnogi mediji na zapadu označili kao temelj ujedinjenja istočne i zapadne hrišćanske crkve.

Ravenski dokument o kojem pravoslavne crkve tek treba da se izjasne definisao je položaj pape kao prvog među patrijarsima u celom svetu, pozivajući se na položaj rimskog biskupa u prvih hiljadu godina hrišćanske crkve. Međutim, i pored saglasnosti pravoslavnih i katoličkih teologa, ostale su krupne razlike u shvatanjima „povlastica” koje sobom nosi prvenstvo rimskog biskupa u hrišćanskom svetu.

Teolog dr Radomir V. Popović kaže da su između Pravoslavne i Katoličke crkve tokom hiljadu godina razdvojenosti nastale ozbiljne teološke, liturgijske, ali i obredne razlike. Narod te razlike najčešće vidi u tome da se katolici različito krste od pravoslavaca, da sveštenici ne nose bradu i da se ne žene, ili pak da oltari u hramovima nisu obavezno okrenuti prema istoku.

„Postoje suštinske dogmatske razlike koje za sada onemogućavaju jedinstvo Pravoslavne sa Katoličkom crkvom do kojeg je svima stalo. A to su, pre svega, učenje o filiokve, papskom prvenstvu i papskoj nepogrešivosti”, objašnjava ovaj profesor crkvene istorije.

Simvol vere konačno definisan na Drugom vaseljenskom saboru u Carigradu 381. godine, ukratko formulisana hrišćanska vera u Boga kao Svetu trojicu, kod katolika u osmom članu ima dodatak filioque(prevod sa latinskog: i od Sina) koji se odnosi na dogmu o Svetoj trojici. Protojerej-stavrofor Popović ističe da se ova teološka novina o načinu ishođenja Duha svetoga od Boga Oca na zapadu pojavila u 7. veku i da je to najspornije pitanje u pregovorima sa zapadnim hrišćanima.

„Ovo pitanje je bilo predmet ozbiljnih teoloških analiza već u 13. veku na Lionskoj uniji, ali i u 15. veku na saboru u Ferari i Firenci, ali i u kasnijim razgovorima. Rimokatolici tvrde da Crkva ima pravo da objašnjava neka pitanja vere, kao što je bilo na saborima i da filiokve nije ništa drugo do objašnjenje unutar Trojičnog načina postojanja. I među pravoslavnima na istoku bilo je onih koji su pokušavali da opravdaju učenje o filiokve i tu treba spomenuti bivšeg carigradskog patrijarha Jovana Veka koji je u prilog ovom učenju na saboru u Lionu 1274. godine iznosio ozbiljne argumente”, naglašava Popović.

Sledeća prepreka u približavanju dve crkve o kojoj se razgovaralo u Raveni jeste učenje o prvenstvu u hrišćanskoj crkvi. Radomir Popović podseća da se u prvih hiljadu godina hrišćanstva poštovao sistem pentatarhije – pet apostolskih katedri od kojih je rimska bila prva, a slede carigradska, aleksandrijska, antiohijska i jerusalimska.

Učenje o papskom prvenstvu svoj koren nalazi i u kanonskom predanju crkve koja je sledila administrativni poredak tadašnje Rimske imperije. Rimska patrijaršija je duhovno pokrivala celu tadašnju zapadnu Evropu i dobar deo severne Afrike i razumljivo je da se ništa nije moglo u Crkvi događati bez znanja pape.

„Da se na zapadu Evrope dogodio policentrizam istočne crkve danas bismo imali patrijaršije u Londonu, Parizu i u nekim nemačkim gradovima. Ali, očuvano je prvenstvo časti i duhovne vlasti episkopa u Rimu. Kada je istočna crkva bila ugrožena od muhamedanaca, rimski episkopi su pokazivali želju da duhovno pod svoju vlast stave ostatke pravoslavnih patrijaršija iz pentarhije polazeći od toga da je Rim, ne samo duhovni, već i svetski centar. Tako je nastala teorija o papskom prvenstvu koja je naročito posle Velike šizme 1054. obrazlagana i teološki”, objašnjava profesor Bogoslovskog fakulteta.

Treći kamen spoticanja između pravoslavaca i rimokatolika jeste dogma o papskoj nepogrešivosti (infallibilitas) koji je utemeljena na Prvom vatikanskom koncilu od 1869. do 1870. godine. Kako objašnjava Popović, u duhu zapadne piramidalne eklisiologije papa je „Hristov zamenik na zemlji”. Tumačenje da je papa nepogrešiv kada govori u ime Crkve nije prihvaćeno u pravoslavlju.

„Tako obrazložena nepogrešivost je izlišna i ne postoji. Jer iz istorije Crkve znamo da je bilo patrijaraha raskolnika koji su osuđeni, a neki čak posthumno. Drugi vatikanski sabor održan od 1962 do 1965. ograničio je donekle papsku vlast uvođenjem institucije biskupskog saveta”, kaže ovaj teolog.

Iako Pravoslavna i Katolička crkva poštuju iste svetitelje do Velikog raskola i obe imaju sedam svetih tajni, tokom vekova odvojenosti pojavile su se i razlike u načinu služenja liturgije, ali i u načinu obavljanja krštenja. Zapadna liturgija je kraća i uprošćenija, bez mnogo molitvenih činova i ceremonijalnih detalja. „Misa, za razliku od pravoslavne liturgije, podsećanje je na Hristovu iskupiteljsku žrtvu i nema priziva Svetog duha, takozvane epikleze. I, za razliku od pravoslavaca, katolički vernici se ne pričešćuju iz putira, telom i krvlju Hristovom, već hostijom koja je beskvasni hleb”, ističe Radomir Popović objašnjavajući da Rimokatolička crkva smatra da je Hristova Tajna večera bila pashvalna večera, a Jevreji Pesah praznuju na beskvasnom hlebu. Pravoslavna crkva smatra da je Tajna večera bila pre jevrejske Pashe i da je Hristos prelomio običan hleb – artos i blagoslovio čašu.

Crkve se razlikuju i po načinu obavljanja Svete tajne krštenja. Pravoslavci ga obavljaju zajedno sa miropomazanjem. Katolici prvo imaju krštenje, pa posle krizmanje, ali ne pre sedme godine. Takođe, u Pravoslavnoj crkvi dozvoljava se razvod braka čak do tri puta, dok tako nešto ne postoji kod katolika. Jedino je moguće da Crkva brak pod izvesnim uslovima poništi. Razlike postoje i u načinu posta koji je kod katolika znatno blaži, mogu se koristiti i mlečni proizvodi, a pre pričešća dovoljno je ne jesti jedan sat.

Ali, uprkos razlikama u crkvenoj praksi nastalih tokom hiljadugodišnje odvojenosti, profesor Popović podseća na pisma antiohijskog patrijarha Petra III iz 11. veka upućivana papi Lavu IX i patrijarhu Miahilu Kerulariju. Pisao je da treba imati dobru nameru da se spor prevaziđe. „Ako budemo tražili sve, izgubićemo sve.” Insistirao je samo da Rim odustane od učenja o filiokve i papskog primata.

-----------------------------------------------------------

Različito izračunavanje datuma Vaskrsa

Novu godinu večeras, osim Srba, dočekuju Rusi i Gruzini. Julijanski kalendar u pravoslavlju su zadržale Srpska, Ruska, Gruzijka crkva, Jerusalimska patrijaršija i monaška republika Sveta Gora koja je pod jurisdikcijom Vaseljenske patrijaršije.

Postoji zabluda da bi prelaskom ovih crkava na gregorijanski kalendar svi hrišćani zajedno slavili velike praznike. Božić je fiksni praznik, koji se uvek slavi 25. decembra i proslavljali bi svi istoga dana, ali ne i Vaskrs. Sve pravoslavne crkve, bez obzira na to da li su prešle na „novi” kalendar, Vaskrsenje Hristovo slave istog dana (izuzev Finske pravoslavne crkve). Pravoslavni i katolici imaju različite pashalije - proračune za izračunavanje Vaskrsa. Tako će ove godine katolici Uskrs slaviti 12. aprila, a pravoslavni nedelju dana kasnije 19. aprila.Prema odlukama Prvog vaseljenskog sabora 325. godine, Vaskrs se slavi uvek posle prolećne ravnodnevice, posle punog meseca, uvek u nedelju. Pravoslavni hrišćani ne slave Vaskrs kada i Jevreji svoj Pesah (14. dan meseca nisan). Prelaskom na gregorijanski kalendar katolici su odstupili od već utvrđene pashalije, tako da u RKC Uskrs može da se poklopi sa slavljenjem jevrejskog Pesaha.